Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Coğrafi keşifler 15. Yüz yılın ilk döneminden 17. Yüz yılın ikinci yarısına kadar Avrupalı devletlerin Asya’da bulunan baharatlar ve altın kadar değerli olacak alternatif ticaret yollarının oluşturulması amacıyla başlatılmasının ardından keşfedilmeye başlanan okyanuslar, kıtalar ve deniz aşırı toprakların olduğu dönem coğrafi keşifler olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle Coğrafi keşiflerin diğer devletlere olduğu gibi Osmanlı Devletine de etkileri olmuştur.

Coğrafi keşifler dünyanın farklı bölgelerinde bulunan ülkelere etkileri olsa da başta Avrupa ülkelerinin kültürlerinin yayılmasında öncülük etmiştir. Bununla birlikte Avrupa ülkeleri daha da zenginleşmeye başlamış ve küreselleşmenin etkilerinin ilk tohumları bu dönemlerde atılmaya başlamıştır. Avrupalılar sömürgecilik sonucunda keşfedilen bölgelerden gümüş ve altın gibi değerli madenleri kendi ülkelerine taşıdı ve bu zenginlik sayesinde Avrupa’da refah seviyesi yükselmeye başlandı. ^

Osmanlı Devleti Baharat Yolları ve İpek yollarının denetimlerini elinde bulunduran ve Akdeniz bölgesinde günden güne artan hâkimiyetinin hissedilmesiyle birlikte Avrupa ülkeleri Osmanlı Devletine karşı yeni ticaret yolları aramak zorunda kalmıştı. Coğrafi keşiflerin öncüsü olarak ilk Portekiz denizciler krallarından destek alarak denizlere açılmış daha sonra ise Portekiz’den sonra İspanya’daki denizciler de Portekiz denizcilerine eşlik etmeye başlamıştır. Portekiz’in başlattığı öncü birlik sayesinde Avrupa’nın hem kaderini hem de refah seviyesini yükseltecek Coğrafi keşiflerin başlatılmasına neden oldu.

Coğrafi Keşifleri Gerçekleştiren Ülkeler Nelerdir?

Coğrafi keşiflerin Osmanlı Devleti’ne etkileri arasında en dikkat çeken özelliği ekonomik anlamda olumsuz etkiler oluşturması ve bununla birlikte aynı oranda Avrupa’nın refah seviyesinin aynı oranda yükselmeye başlamasıdır. Bu nedenle Avrupa ülkelerinin hemen hepsinde refah seviyeleri sömürgecilik sayesinde artmaya devam etmiştir.

Coğrafi keşifleri gerçekleştiren ülkeler ise;

• Fransa
• Almanya
• İtalya
• Polanya
• Portekiz
• İspanya
• İskoçya
• Kuzey Avrupa
• Felemenk Ülkeleri

Coğrafi Keşifleri Başlatan Ülkeler Nelerdir?

Coğrafi keşfi ilk olarak Portekizliler başlatsa da daha sonra Portekiz’e İspanya’da katılmış ve birçok Avrupa ülkesi bu keşiflere dâhil olmuştur.

Coğrafi Keşiflerin Sebepleri Nelerdir?

• Hristiyanlık inancını Avrupa dışındaki bölgelere de yayma inancı
• Gemilerin geçmiştekilere göre daha dayanıklı olması
• Pusulanın geliştirilmesi
• Cesur gemicilerin yetiştirilmesiyle birlikte coğrafya bilgisine sahip olan denizcilerin artması
• Avrupa ülkelerinin doğudaki zenginliklere ulaşma arzusu
• Baharat ve İpek yolları gibi dönemin en önemli ticaret yollarının Osmanlı devletinin elinde olması ve bu duruma karşılık olarak Avrupa devletlerinin Hindistan ve Çin’e farklı alternatif yollar arayışında olma arzusu

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları

Coğrafi keşiflerin başlamasıyla birlikte başta Amerika, Afrika ve Avusturya’nın tanınmamış ve bilinmemiş bölge ve kıtalarının keşfedilmiştir. Bu bölgelere Portekiz ve İspanyollar koloni göndererek yeni sömürge bölgeleri oluşturdular. Bölgede yaşayan insanlar ise köle olarak satılarak köle ticaretinde aktif olarak kullanıldılar. Bunlar arasında en dikkat çekeni ise Amerika kıtasında çalışacak insan nüfusu için Afrika bölgesinde yaşamını sürdüren yerlilerin bu bölgelere getirilmesidir.

Amerika kıtasının keşfedilmesiyle birlikte yenidünya umudu içinde olan Avrupa ülkelerinde yaşayan insanlar Amerika kıtasına göç etti ve bu sayı ciddi oranlara ulaşmıştı. Avrupa ülkelerinden gelen koloniler, bu bölgelerde yaşamlarını sürdüren yerel halka oldukça kötü davrandılar. Coğrafi keşiflerin en dikkat çeken durumlarından bir kaçı ise dini, ekonomik ve kültürel alanlarda meydana geldi. Ticaret yollarında değişiklik olmasıyla birlikte başta Akdeniz bölgesinde yer alan limanlar değerini kaybederken Atlas okyanusunda bulunan limanların değeri büyük artış yaşadı.

Yeni keşfedilen bölgelerin yağmalanmasıyla birlikte Avrupa ülkelerinde oldukça yüklü miktarlarda Altın ve Gümüş gibi değerli madenler getirilirken bu sayede Avrupa ülkelerindeki ekonomik güçlenmelerde artış meydana geldi. Ticaret gerçekleştiren burjuva sınıfı her geçen gün daha da zenginleşirken, burjuvalar asillerden toprak satın almaya başlayarak büyük servet sahipleri haline geldiler.

Coğrafi keşiflerin etkilerinin getirdiği bir diğer durum ise meyve, sebze ve bitki alanında keşfedilen yeni türlerdir. Yenidünya olarak adlandırılan bu bölgelerden kakao, tütün, domates, pamuk, kahve ve patates gibi besin kaynakları hızla dünyanın geneline yayılmaya başladı. Coğrafi bölgeleri keşfeden Avrupa ülkelerinin etkisiyle Hristiyanlık bu bölgelerde ciddi yayılmaya neden oldu. Ancak dünyanın yuvarlak yapıda olduğunun anlaşılmasıyla birlikte Katolik kiliselerinde bazı öğretilerde ciddi etkilenmeler meydana geldi. Bu durum başta Katolik kiliselerde görevli olan din adamlarının inançlarının sorgulanmasına neden oldu.

Coğrafi Keşifler Sonucunda Osmanlı Devletinde Oluşturduğu Etkiler

Coğrafi keşiflerin başlamasıyla birlikte dünya genelinde bulunan her devlet bu durumdan etkilenmeye başlasa da bunu en yakından hisseden devlet ise Osmanlı Devletiydi. Bunun nedeni ise ticaret yollarını elinde bulunduran Osmanlı Devletinin yeni yolların keşfedilmesiyle birlikte elinde bulundurdukları ticaret yollarının değer kaybetmesiydi. Coğrafi keşiflerin etkileri 15. Yüzyıldan başlayarak 17. Yüzyıla kadar devam etse de bu durum bu dönemler arasında kalmamış ve ilerleyen dönemlerde de Osmanlı Devletinde etkisini ciddi oranlarda hissettirmiştir.

• Osmanlı Devletinin elinde bulundurduğu ticaret yollarının değer kaybetmesiyle birlikte elde ettiği gelirde azalmalar meydana geldi ve Osmanlı Devleti ekonomisinin zayıflamasına neden oldu. Özellikle Afrika kıtasında bulunan limanların değer kazanmasıyla birlikte büyük gelir kaybı yaşandı
• Ticaret yollarında çalışan insanların işsiz kalmasıyla birlikte ekonomik darlık meydana geldi. Başta sosyal ve ekonomik etkiler ciddi seviyede hissedildi
• Osmanlı Devletinin elinde bulundurduğu ticaret yollarının geçmiş dönemlerdeki gibi değer kazanması amacıyla Avrupa devletlerine kapitülasyonlar verildi
• Avrupa devletlerinin coğrafi keşiflerden sonra Osmanlı Devleti’ne bağımlılıklarında azalmalar görüldü. Avrupa devletlerinde ticaretle uğraşanlar zenginleşirken Osmanlı Devleti fakirleşmeye başladı ve bunun sonucunda para değersizleşti. Paranın değersizleşmesiyle birlikte yüksek enflasyon yaşanmasına neden oldu
• Osmanlı Devleti Hint Deniz Yolunu kontrol altında tutmak ve Akdeniz’de hâkimiyetini devam ettirebilmek amacıyla İspanyollar ve Portekizliler ile mücadele içine girdi.
• İpekyolu ticaret yolları kara yolu olarak kullanılırken keşfedilen yerlere denizle ulaşmak mümkün olduğu için
• Deniz ticareti daha fazla değer kazanmaya başladı
• Ekonomik açıdan ciddi değer kazanan Avrupa ülke ekonomileri, ekonomilerde sağlamış oldukları zenginlikle birlikte ordularını daha güçlü bir hale getirdi. Orduların güçlenmesiyle birlikte ilerleyen dönemlerde güçlenmiş
• Avrupa devleti orduları Osmanlı Devletine karşı savaşa neden olacaktı.

Osmanlı Devleti Coğrafi Keşiflerin Oluşturduğu Etkileri Azaltmak İçin Ne Yaptı?

• Süveyş kanalını etkin hale getirmek istese de bu 1869 yılında gerçekleşti ki bu oldukça geç bir dönem
  Akdeniz bölgesinde olduğu gibi Hint Okyanusunda da hâkimiyet kurabilmek için İspanya ve Portekizliler ile mücadele etse de üstünlük kurmayı başaramadı
• İpekyolu ticaret yolunu eskisi gibi canlandırmak için Volga kanalı projesini gerçekleştirmek istese de başarılı olamadı
• Osmanlı Devletinin büyük gelir kaynaklarından olan Akdeniz limanlarını geçmişteki gibi canlandırmak için Avrupa devletlerine kapitülasyonlar verdi.

Coğrafi Keşiflerin Günümüzde Etkisi Nedir?

Günümüzde en fazla konuşulan konulardan bir tanesi de küreselleşmedir. Meydana getirdiği olumlu ve olumsuz sonuçlar hala tartışma yaratsa da gerek kökleri gerekse tarihi dayanakları nedeniyle tarihsel manada ele alınmaktan kaçınılmalıdır. Bu nedenle geçmiş dönemlerde coğrafi keşiflerin etkisi günümüzde Avrupa ülkelerinin hala etkisi altında olduğunu gösterirken elde ettikleri zenginlikler ile küresel dünyada etkilerini hala göstermeye devam ediyorken zenginlikleri de her geçen gün büyüme devam ediyor.