Johannes Gutenberg Neyi Buldu? Buluşları ve İcatları

Johannes Gutenberg matbaa biliminin babası olarak da bilinmektedir. Kendisinin gerçek adı Johannes Fensfleisch zur Laden’dir. Gutenberg varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Hayata gözlerini ise Almanya Mainz’de açmıştır.

Gutenberg metal ve değerli eşyalar üzerine yaptığı birçok çalışma ve matbaanın gelişimine sağladığı büyük katkı ile tanınmaktadır. Kendisinin yaptıkları hayattayken fazla değer biçilmemiş ancak öldükten sonra kıymeti anlaşılmıştır.

Gutenberg hakkında merak edilenler, hayatı, kendisi hakkında pek bilinmeyen bazı gerçekler, bilime katkıları ve matbaanın gelişiminde oynadığı kilit role dair merak edilenleri yazımızın devamında inceleyebilirsiniz.

Johannes Gutenberg Hayatı

Johannes Gutenberg 1396 yılında Almanya’da doğmuştur. Mainz kentinde yaşayan Gutenberg’in ailesi oldukça varlıklıydı. Yaşadığı şehirde kuyumculuk ile ilgilenmiştir. Kuyumculuk onun metaller ve değerli eşyalar üzerine olan ilgisini ortaya çıkarmıştır. Kendisi bu alanda birçok çalışma yapmıştır. 1437 yılı ve sonrasında ise en büyük ilgi kaynağı matbaa olmuştur.

Gutenberg’i matbaa bağlamında kilit isim haline getiren eylemi ise kendisinin modern matbaanın kurucusu olmasıdır. 1438 yılında tipo baskı yöntemini Avrupa ile tanıştıran isimdir. Böylece modern matbaacılık faaliyetleri Avrupa’da hayat bulmaya başlamıştır.

İletişim tarihinde adını sürekli duyduğumuz Johannes Gutenberg matbaanın gelişiminde kilit rol oynayan bir isimdir. Bu alanda yaptığı çalışmalar ile birlikte 1450 yılında bir ortaklık kurmuştur. Bu ortaklığı ise Johann Fust ile kurduğu bilinmektedir. Ortaklık ile birlikte çalışmalarına devam etmiştir. 1455 yılında ilk kitap basımını yapmıştır. Bu kitabın Latince olduğu bilinmektedir.

Gutenberg yaptığı çalışmalar ile birlikte içine girdiği borçları ödeyemeyince içinde bulunduğu ortaklık bozulmuştur. Borçları ile baş başa kaldıktan kısa bir süre sonra 1465 yılında kendine bir kaynak bulmuştur. Mainz Başpiskoposu olarak bilinen II. Adolf von Nassau tarafından yapılan yardımlar ile tekrar baskı makinesi kurmuştur.

Kurduğu baskı makinesi ile birlikte matbaanın yaygınlaşmasına öncü olmuştur. Gutenberg tarih 3 şubat 1468 yılını gördüğünde doğduğu ve yaşadığı yer olan Almanya, Mainz’de hayatını kaybetmiştir. 70 yıl yaşadığı bilinen Gutenberg’in anısına birçok isimlendirme de yapılmıştır. Kendisi adına sonraki yıllarda bir müze kurulduğu da bilinmektedir.

Gutenberg tarafından keşfedilen baskı yöntemi, hızlı bir şekilde sayfalarca baskı yapmayı mümkün kılıyordu. Bu imkanlar ile birlikte daha hızlı ve kolay bir şekilde iletişim kurmak mümkün hale gelmiştir. Avrupa’da iletişimin gelişmesi açısından da matbaanın gelişimi büyük önem taşıyan bir alandır.

Gutenberg tarafından keşfedilen baskı yönteminin imkan tanıdığı başka bir husus da reform hareketlerinin hızlı bir şekilde yapılması hususudur. Bununla birlikte bilim araştırmalarının geliştirilmesinde de büyük rol oynamaktadır.

Johannes Gutenberg Hakkında Pek Bilinmeyen Bazı Bilgiler

Johannes Gutenberg’in adı bilinen kaynaklarda Johannes Gensfleisch olarak geçmektedir. Adı da Johannes olarak değil henne ya da Henchen olarak geçmektedir. Bu adının kısaltılmış hali olarak kabul edilmektedir.
Gutenberg soyadı ailesinin yaşadığı yer olan Hof zum Gutenberg’den geldiği tahmin edilmektedir.

Gutenberg’in görüntüsü günümüzde bilinmemektedir. Kendisine ait var olan portreler kurgusaldır ve kendisinin ölümünden yaklaşık 100 yıl sonra yapılmıştır.

Gutenberg tarafından baskısı yapılan incilin 180 nüsha baskısı olmuş ancak günümüzde 50 tanesi varlığı tespit edilerek korunmaktadır.

Gutenberg tarafından yapılan baskılardan sonra kağıtların kurumak üzere tıpkı çamaşırlar gibi asıldığı bilinmektedir.

1455 yılından kalma bir noter belgesine göre Gutenberg’e zimmetine para geçirme suçlaması yapılmıştır. Bu suçlama ise ortağı Fust tarafından İncil basması için verilen parayı kendi için harcaması nedeni ile gerçekleşmiştir. Mahkeme tarafından Fust haklı bulunmuştur.

Johannes Gutenberg Bilime Katkıları

Johannes Gutenberg’i bilime katkıları yönünden değerlendirdiğimizde bilimin birikimli ilerleyişine imkan tanıdığı için önemli olduğunu söyleyebilir. Bilim spekülatif bir şekilde ilerler. Elde edilen bilgi ve sonuçlar biriktirilerek, üzerine konularak geliştirilir.

Bilimsel bilginin kaybolmadan saklanmasında ve bilginin daha hızlı bir şekilde yayılmasında etkin olarak kullanılan ilk yöntem ise modern matbaadır. Gutenberg’i bilim için önemli kılan ise Avrupa’ya modern matbaayı tanıtan isim olmasıdır. Onun sayesinde bilimsel bilginin yayılımı kolaylaşmış ve yine bilimsel bilginin korunması için gerekli birçok uygulama yapılabilmiştir.

Gutenberg teknik olarak baskı yöntemini harf kalıpları ile yapan kişidir. Baskıyı seri baskı haline getiren ve geliştiren kişi ise Elke Schutt- Kehm olarak bilinmektedir. Seri baskıyı mümkün hale getiren Kehm ise Gutenberg müzesinde bir süre müdür yardımcılığı yapmıştır.

Johannes Gutenberg ve Matbaa Alanındaki Katkıları

Johannes Gutenberg matbaa ile Avrupa’yı tanıştıran kişidir. Tipo baskı yöntemini Avrupa’ya getirmesi ile birlikte matbaanın hızlı gelişimini de başlatan kişi olarak bilinmektedir. Gutenberg tarafından gerçekleştirilen matbaanın Avrupa’ya getirilişi bilimin ilerleyişine de büyük katkılar sağlamıştır.

İlk modern matbaa uygulamalarının da sahibi olarak bilinen Gutenberg, Avrupa’da büyük bir gelişim hareketinin öncülüğünü yapmaktadır.

Johannes Gutenberg Müzesi

Johannes Gutenberg Müzesi 1901 yılında Gutenberg anısına yaptırılmış olan bir müzedir. Bu müzenin kendisinin doğduğu, yaşadığı ve öldüğü yer olan Mainz’de olduğu da bilinen başka bir bilgidir.

Müzede insanlara gösterilen eser ve tarihi nitelik taşıyan evraklar için müze adı matbaanın gelişimine ön ayak olan Johannes Gutenberg’in adının verilmesi Mainz halkı tarafından da uzun süre konuşulmuş ve desteklenmiştir.

Avrupa’da Matbaanın Gelişimi

Matbaacılık tarihi göz önünde bulundurulduğunda ilk matbaacılık faaliyetlerinin Uzak Doğu’da yapıldığı bilinmektedir. Geliştirilen matbaacılık teknikleri zamanla dünya geneline dağılmış ve kullanılmaya başlanmıştır.
Avrupa’da matbaanın gelişimi de bu teknik ve yöntemlerin kullanılması ile olmuştur. Gutenber tipo tipi baskı yöntemini Avrupa ile tanıştırdığında Avrupa’da matbaanın gelişimi için ilk modern adımlar atılmış bulunmaktaydı. Bu adımlar Gutenberg tarafından 1450 yılında atılmıştır.

Bilinen ilk matbaa makinesinin milattan sonra 593 yılında Çin’de yapıldığı bilinmektedir. Ancak bu matbaa makinesi bir hayli ilkel nitelikler taşımaktaydı. Dünyada ilk baskısı yapılan eserin ise rivayetlere göre Shotoko tarafından yapıldığı bilinmektedir. İmparatoriçe olan Shotoko Budizm metinlerini Çin alfabesi ile bastıran kişi olarak tahmin edilmektedir.

Avrupa’da ise matbaanın gelişimi Gutenberg’in gelişimi ile modern olarak başlamıştır. Avrupa’da bulunan Hollanda ise matbaacılık uygulamalarının döneminde en yüksek gelişim gösterdiği yerdir. 14 ve 15. Yüzyıllar gelişimin en hızlı zamanları olarak bilinmektedir. O dönemlerde kullanılan baskı teknikleri hattat ve hakkak teknikleriydi.

Gutenberg’in modern baskı makinesi icadından sonra matbaanın gelişimi durdurulamaz bir hal aldı. Gutenberg bu çalışmaları ile ilk basım evini de kuran kişi olarak bilinmektedir. Kısa sürede tipo tipi baskı yöntemi Avrupa genelinde yayılarak iletişim ve bilimin ilerlemesi bağlamında büyük gelişmeler yaşanmıştır.

Osmanlı’da Matbaanın Gelişimi

Osmanlı Devleti içerisinde matbaanın gelişimi İbrahim Müteferrika tarafından sağlanmıştır. İlk adımı atan İbrahim Müteferrika Avrupa’daki tipo tipi baskı yöntemini Osmanlı Devleti’ne getiren kişi olarak bilinmektedir.

Sonrasında ise matbaacılık alanında da Osmanlı Devleti içerisinde mevcut gelişmeler gerçekleşmiştir. Birçok gelişme ve ilerleme seri baskının mümkün hale gelmesi Osmanlı Devleti içerisinde iletişimin de güçlenmesine imkan tanımıştır. Ayrıca son dönemlerde gerçekleştirilen araştırma ve çalışmaların kayda alınmasını da mümkün hale getirdiğinden dolayı büyük önem taşıyan bir gelişmedir.

Matbaanın gelişimi dünyanın farklı yerlerinde farklı zaman dilimlerinde olsa da her yerde matbaa ile birlikte iletişim ve bilimin gelişimine katkı sağlandığı kabul edilmektedir.