Periferik Arter Hastalığı (PAD) Nedir? Belirtileri, Tedavisi

Periferik arter hastalığı (PAD) – aynı zamanda periferik vasküler hastalık, ateroskleroz veya arterlerin sertleşmesi olarak da bilinir – dolaşım sisteminin arterlerinde meydana gelen bir bozukluktur. Arterler, oksijen ve besin açısından zengin kanı kalpten vücudun tüm bölgelerine taşıyan kan damarlarıdır . PAD, kollara ve bacaklara kan taşıyan arterlerde oluşur.

Sağlıklı arterler, kanın pıhtılaşmasını önleyen ve sabit kan akışını destekleyen pürüzsüz bir astara sahiptir. PAD’de, arter duvarlarının içinde yavaş yavaş plak oluştuğunda arterler yavaş yavaş daralır veya tıkanır. Plak, aşırı yağ, kolesterol ve iltihaplı hücreler, proteinler ve kalsiyum gibi kan dolaşımında yüzen diğer maddelerden oluşur. Arterler daralırsa veya tıkanırsa, kan organları ve diğer dokuları besleyemez, dokulara zarar verir ve sonunda doku ölümüne neden olur.

PAD’nin ilerleme hızı her bireye göre değişir ve plağın vücutta nerede oluştuğu ve kişinin genel sağlığı dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır.

PAD ile ilişkili koşullar nelerdir?

Tedavi edilmezse, PAH’lı hastalarda aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunları gelişebilir:

• Kalp krizi : Kalbe uzun süre kan gitmemesi nedeniyle kalp kasında kalıcı hasar
• İnme : beyne giden kan akışının kesilmesi
• Geçici iskemik atak (TIA) : beyne giden kan akışında geçici bir kesinti)
• Renal arter hastalığı veya darlığı : böbreğe kan sağlayan arterin daralması veya tıkanması
• Amputasyon : özellikle şeker hastalığı olan kişilerde ayağın veya bacağın (nadiren kolun) bir kısmının veya tamamının çıkarılması

Periferik Arter Hastalığı Gelişimi

Arterleriniz içi boş tüpler şeklindedir. İçeride pürüzsüz ve elastiktirler ve kanın serbestçe akmasına izin verirler.

Periferik arter hastalığı, yağ birikintileri kan damarı duvarlarını çizmeye başladığında başlar. Yağlı madde oluşur. Bu, kan damarı duvarlarınızda hafif yaralanmaya neden olur. Hücreler kendini iyileştirme girişiminde duvarları daha yapışkan hale getiren kimyasallar salgılar. Kan dolaşımınızda yüzen diğer maddeler, iltihaplı hücreler, proteinler ve kalsiyum gibi damar duvarlarına yapışmaya başlar. Yağ ve diğer maddeler, plak veya ateroskleroz adı verilen bir malzeme oluşturmak üzere birleşir. Plak birikir ve arteri daraltır.

Zamanla atardamarların içinde farklı boyutlarda plaklar oluşur. Plak birikintilerinin çoğu dışta sert, içte yumuşak ve duygusaldır. Sert yüzey çatlayabilir veya yırtılabilir, bu da yumuşak, yağlı iç kısmı açığa çıkarabilir. Bu olduğunda trombositler (kanda pıhtılaşmaya yardımcı olan disk şeklindeki parçacıklar) bölgeye gelir ve plak çevresinde kan pıhtıları oluşur. Arter daha da daralır. Belirtiler oluşur.

Arter, daralmış bir artere yerleşen plak veya kan pıhtısı tarafından tamamen tıkanabilir. Bu meydana gelirse, tıkanıklığın altındaki doku kalıcı olarak hasar görür ve ölebilir (kangren). Bu en sık ayak parmaklarında ve ayaklarda görülür.

Kadınlarda PAD

Şiddetli bacak ağrısı nedeniyle alışveriş veya geziyle geçen bir günü hiç kısaltmak zorunda kaldınız mı? Belki golfü bıraktınız çünkü artık sahada yürüyemiyorsunuz.

Bacaklarda ağrı veya rahatsızlık, periferik arter hastalığı (PAD) adı verilen bir hastalığın yaygın bir belirtisidir. 8-12 milyona kadar Amerikalıda PAD var. Periferik arter hastalığı, bacakların arterlerinde veya daha az sıklıkla kollarda gelişen aterosklerozdur. Kalp (koroner) arterlerindeki ateroskleroz gibi, PAH da kan damarı duvarlarında yağlı plak birikmesinden kaynaklanır. Plak biriktikçe, kan damarları tıkanana kadar daralır ve daralır. Koroner arterlerde ateroskleroz göğüs ağrısına veya kalp krizine neden olur. Bacaklarda ateroskleroz, yürürken ağrı, halsizlik veya yorgunluğa neden olabilir.

PAD’nin tehlikeleri yürümedeki zorlukların çok ötesine uzanır ve sonuçları bir alışveriş gezisini veya golf oyununu kaçırmaktan çok daha kötü olabilir. Periferik arter hastalığı, bacaklarda veya ayaklarda iyileşmeyen bir yara geliştirme riskini artırır. Şiddetli PAH vakalarında, bu yaralar, nihayetinde ayağın veya bacağın kesilmesini gerektiren ölü doku (kangren) alanlarına dönüşebilir.

PAD’nin etkileri, etkilenen uzvun ötesine uzanabilir. Vücudun dolaşım sistemi birbirine bağlıdır. Bacaklarında aterosklerozu olan hastalarda genellikle vücudun diğer bölgelerinde ateroskleroz bulunur. Bu nedenle, periferik arter hastalığı olan hastaların kalp krizi, felç, geçici iskemik atak (“mini inme”) veya böbrek (böbrek) arterlerinde sorun yaşama riskinin artması şaşırtıcı değildir.

PAD Kimler Alır?

PAH, koroner arter hastalığından farklı bir durum olmasına rağmen, ikisi birbiriyle ilişkilidir. Birine sahip kişilerde diğerinin olması muhtemeldir: Ulusal Sağlık Enstitüleri, PAH’lı bir kişinin koroner arter hastalığı, kalp krizi, felç veya geçici iskemik atak riskinin genel popülasyona göre altı ila yedi kat daha yüksek olduğunu tahmin etmektedir; kalp hastalığı olan bir kişinin bacaklarında periferik arter hastalığı olma olasılığı 3’te 1’dir (1).

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, iki hastalık da bazı ortak risk faktörlerini paylaşır. Bunun nedeni, bu risk faktörlerinin koroner arterlerde olduğu gibi kol ve bacaklardaki arterlerde de aynı değişikliklere neden olmasıdır.

PAD risk faktörleri şunları içerir:

• 50 yaş üstü
• Sigara içmek
• Şeker hastalığı
• Yüksek kan basıncı
• Yüksek kolestorol
• Abdominal obezite
• Böbrek hastalığı (hem bir risk faktörü hem de PAH’ın bir sonucu)

PAH için diğer risk faktörleri arasında ırk – Afrikalı Amerikalılar, Kafkasyalılar veya Asyalılardan yaklaşık iki kat daha fazla PAH riskine sahiptir – ve ailede kalp hastalığı veya PAH öyküsü bulunur.

Hem kadın hem de erkekler PAH geliştirme riski altındadır.

Koroner arter hastalığında olduğu gibi, bu risk faktörlerinin çoğu kontrolünüz dışındadır. Ancak, Cleveland Clinic’teki (2) araştırmacılara göre, sigara içmek PAH ve komplikasyonları için tek ve en önemli değiştirilebilir (değişebilir) risk faktörüdür. Sigara içmek PAH riskini yüzde 400 artırır ve neredeyse 10 yıl önce PAH semptomlarını ortaya çıkarır. Aynı yaştaki sigara içmeyenlerle karşılaştırıldığında, PAH’lı sigara içenlerin kalp krizi veya felçten ölme olasılıkları daha yüksektir, bacaklarda kalp baypas ameliyatı prosedürleriyle daha kötü sonuçlar alırlar ve bir uzvunun kesilmesi olasılığı iki kat daha fazladır.

Diyabet, kadınlarda PAH için bir başka güçlü risk faktörüdür. Kalp hastalığı, bacaklarda ve ayaklarda sinir sorunları, görme sorunları, obezite ve depresyon gibi diyabetle ilgili diğer yaygın durumlarla birleştirildiğinde, karışıma PAH eklenmesi diyabetik bir kadının ciddi hareket sorunları yaşama olasılığını artırır.

BELİRTİLERİ VE NEDENLERİ

Periferik arter hastalığının belirtileri nelerdir?

PAH bir ömür boyunca birikebilir ve semptomlar hayatın ilerleyen zamanlarına kadar belirginleşmeyebilir. Birçok insan için, atardamar yüzde 60 veya daha fazla daralıncaya kadar dış belirtiler ortaya çıkmaz.

PAH’ın ilk göze çarpan semptomu, aralıklı topallama olabilir – aktivite ile gelişen, dinlenme ile rahatlayan ve aktiviteye devam edildiğinde tekrarlayan bacak rahatsızlığı, ağrı veya kramp. Ağrı genellikle baldırda fark edilir, ancak kalça veya uyluklarda da hissedilebilir. Aralıklı topallama semptomları, yürüme sırasında bacak kaslarında istirahatte rahatlayan uyuşukluk, güçsüzlük, ağırlık veya yorgunluk da içerebilir. Ağrı, normal yürümeyi engelleyecek kadar şiddetli olabilir. Bu tür döngüsel ağrı, bacak kaslarına giden kan akışının azalmasından kaynaklanır ve istirahatte kaslar daha az kan akışı gerektirdiğinden istirahatte kaybolur. İlerlemiş PAH’ın diğer semptomları şunları içerebilir:

• Dinlenirken, özellikle geceleri düz yatarken ayaklarda ve ayak parmaklarında yanma veya ağrıyan ağrı
• Ayaklarda serin cilt
• Ciltte kızarıklık veya diğer renk değişiklikleri
• Artan enfeksiyon oluşumu
• İyileşmeyen ayak ve ayak yaraları

PAD’li birçok insanda herhangi bir semptom görülmez.

TEŞHİS VE TESTLER

PAD nasıl tespit edilir?

PAH semptomlarınız varsa doktorunuzla konuşun, böylece semptomlarınızın nedeni belirlenebilir ve tedaviye mümkün olan en kısa sürede başlanabilir. PAH’ın erken tespiti önemlidir, bu nedenle hastalık kalp krizi veya felç gibi komplikasyonlara yol açacak kadar şiddetli hale gelmeden önce doğru tedaviler sağlanabilir.

Fizik muayene yapılacak ve tıbbi geçmişiniz ve risk faktörleriniz gözden geçirilecektir. Doktorunuz, PAH teşhisine yardımcı olmak ve hastalığın ciddiyetini belirlemek için bazı testler isteyebilir.

• Ayak bileği / kol indeksi (ABI) kollarda kan basıncına kıyasla daha düşük bacaklarda kan basıncının bir ölçüsüdür. Bu test sırasında kollara ve bacaklara tansiyon manşonları yerleştirilir. Manşetler şişirilirken, kan akışını dinlemek için elde tutulan bir cihaz (Doppler olarak adlandırılır) kullanılır. ABI taraması, PAH’lı bir kişide azalan bacaklara ve ayaklara giden kan akış miktarının değerlendirilmesine yardımcı olur. PAD’yi tespit etmek için oldukça hassas bir yöntemdir.
• Bir darbe hacmi kayıt (PVD) invazif olmayan bir testtir önlemler bu yanlıdır kan hacmi değişir. Bu test sırasında kola bir tansiyon manşonu, bacaklara ise birden fazla manşet takılır. Hasta yatarken manşetler hafifçe şişirilir. Kan atardamarlardan geçerken kan damarları genişler ve manşet içindeki hava hacminde bir artışa veya azalmaya neden olur. Bir kayıt cihazı, bu nabız hacmi değişikliklerini bir monitörde dalga formu olarak görüntüler. Kan basınçları, koşu bandında egzersizden önce ve sonra ölçülür ve ağrının PAH’a mı yoksa başka nedenlere mi bağlı olduğunu belirlemeye yardımcı olur. PVR testi ayrıca bacaklardaki tıkanıklık alanlarının bulunmasına da yardımcı olur.
• Bir damar ultrason kan dolaşımını incelemek için kullanılan bir noninvazif testtir. Vasküler ultrason sırasında, incelenecek arterin üzerindeki deriye bir dönüştürücü (küçük el cihazı) yerleştirilir. Dönüştürücü, arterden yansıyan ses dalgaları yayar. Bu ses dalgaları kaydedilir ve teknenin bir görüntüsü oluşturulur ve bir monitörde görüntülenir. Bu test, bir arterdeki tıkanıklığı tespit etmek için kullanılabilir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

PAD nasıl tedavi edilir?

Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve girişimsel prosedürler, PAH için mevcut tedavilerdir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri . PAH’ın ilk tedavisi, risk faktörlerinizi azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri yapmayı içerir. Durumunuzu yönetmek için yapabileceğiniz değişiklikler şunları içerir:

• Sigarayı bırak . Topluluğunuzda mevcut olan sigara bırakma programları hakkında doktorunuza danışın.
• Lif oranı yüksek, kolesterol, yağ ve sodyum oranı düşük dengeli bir diyet yapın . Yağı günlük toplam kalorinizin yüzde 30’u ile sınırlayın. Doymuş yağ, toplam kalorinizin yüzde 7’sinden fazlasını oluşturmamalıdır. Kısmen hidrojene ve hidrojene bitkisel yağlarla yapılan ürünler de dahil olmak üzere trans yağlardan kaçının. Fazla kilonuz varsa, kilo vermek toplam kolesterolünüzü düşürmenize ve HDL (iyi) kolesterolünüzü yükseltmenize yardımcı olacaktır. Kayıtlı bir diyetisyen, doğru diyet değişikliklerini yapmanıza yardımcı olabilir.
• Egzersiz yapın . Yürüme gibi düzenli bir egzersiz programına başlayın. Yürüyüş çok önemlidir ve PAH tedavisine yardımcı olabilir. Düzenli olarak yürüyen hastalar, bacak ağrısı yaşamadan önce yürüyebilecekleri mesafede belirgin bir iyileşme bekleyebilirler. ( Bkz. Yürüyüş Programı Kutusu )
• Yüksek tansiyon, diyabet veya yüksek kolesterol gibi diğer sağlık durumlarını yönetin .
• Enfeksiyonu önlemek ve komplikasyon riskini azaltmak için iyi ayak ve cilt bakımı uygulayın. ( Bkz. Ayak Bakım Yönergeleri Kutusu )

Yüksek tansiyon (antihipertansif ilaçlar) veya yüksek kolesterol (statin ilaçları) gibi durumları tedavi etmek için ilaçlar önerilebilir.

Kalp krizi ve felç riskini azaltmak için aspirin veya klopidogrel (Plavix) gibi bir antiplatelet ilaç reçete edilebilir.

Periferik Arter Hastalığının Kontrolünü Almak

PAH prevalansına rağmen şaşırtıcı bir şekilde yetersiz teşhis edilmekte ve tedavi edilememektedir (3). İyi haber şu ki, PAH potansiyel olarak ciddi sonuçları olan ciddi bir durum olsa da tedavi edilebilir. Çoğu sağlık durumu gibi, PAH erken tespit edildiğinde daha tedavi edilebilir. PAH için risk faktörlerine sahip olduğunuzun farkında olmak, PAH’ın gelişmesini önlemek için harekete geçmeniz için sizi motive edebilir. Sağlıklı bir kalbi korumak için aynı tavsiye, genel olarak sağlıklı dolaşımı korumak için de geçerlidir:

• Kilonuzu yönetin
• Her gün en az beş porsiyon taze meyve ve sebze içeren az yağlı, düşük şekerli bir diyet yapın.
• Sigara içmeyin.
• Doktorunuzun onayı ile haftanın çoğu günü günde en az 30 dakika egzersiz yapın, keyif aldığınız bir aktivite yapın.

Kalp hastalığınız varsa, PAH için risk faktörlerinizi doktorunuzla konuşmalı ve bacaklarda ağrı, güçsüzlük veya uyuşma gibi belirtilerinizi bildirmelisiniz. Doktorunuz, PAH’ı teşhis etmek için ayak bileği-kol indeksi (ABI) olarak bilinen basit bir test isteyebilir. ABI testi, elde tutulan bir Doppler cihazı kullanılarak kollardaki ve bacaklardaki kan basınçlarının ölçülmesini içerir.

Halihazırda hafif PAH’ınız varsa, doktorunuz egzersiz tedavisi, diyet değişiklikleri, sigarayı bırakma ve ilaç reçete edebilir. Ateroskleroz ve PAH için reçete edilen yaygın ilaçlar arasında anti-trombosit ajanlar (aspirin veya klopidogrel gibi) ve kolesterol düşürücü ilaçlar (“statinler”) bulunur. Bu durumda kendiniz için yapabileceğiniz en iyi şeyler sigarayı bırakmak, yüksek tansiyonunuzu kontrol altına almak, ilaçlarınızı almak ve şeker hastalığınızı yönetmektir.

Ayrıca iyileşmeyen yaraları önlemek için PAH hastalarının özellikle ayaklarına iyi bakmaları çok önemlidir. PAH’lı hastalar için ayak bakımının önemli bileşenleri şunları içerir: rahat, uygun şekilde oturan ayakkabılar giymek; ayakları düzenli olarak yaralar için kontrol etmek; ayakları temiz ve iyi nemli tutmak; ve ayak tırnaklarına düzenli bakım yapmak. Bazı durumlarda, PAH’lı bir hasta özel ayak bakımı için bir ayak hastalıkları uzmanına yönlendirilir.

Periferik Arter Hastalığı için Diğer Tedaviler

Şiddetli ağrıya ve sınırlı hareketliliğe neden olan daha gelişmiş PAH, endovasküler (yani minimal invaziv) veya cerrahi tedavi gerektirebilir. Kalp hastalığı için kullanılan tedavilerden bazıları aynı zamanda PAH tedavisinde de kullanılır.

Balon anjiyoplasti:

Bu prosedürde, minyatür bir balon bir kateterden arterlere geçirilir. Balon atardamar içinde genişledikçe plağa doğru iter ve atardamarı açar.

Stentler:

Bunlar, arterlere yerleştirilen küçük metal destek bobinleridir. Yerleştirildiklerinde, stentler onu desteklemek ve açık tutmak için iç kan damarı duvarına doğru genişler. Stentler, büyük bir ameliyat olmaksızın kateterler (uzun, ince tüpler) kullanılarak küçük bir açıklıktan yerleştirilebilir.

Baypas ameliyatı:

Kalp baypasına benzer şekilde, bir cerrah, bacak arterindeki tıkalı alan çevresinde bir baypas oluşturmak için hastanın sağlıklı damarının bir bölümünü veya sentetik bir replasman kullanır. Bu genellikle en şiddetli PAD için ayrılmıştır.

PAH için risk faktörleri nelerdir?

Bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlası mevcut olduğunda bir kişi PAH geliştirme riski altındadır:

• Sigara içmek
• Şeker hastalığı
• Yaş: Amerika Birleşik Devletleri’nde 50 yaş ve üstü kişilerde PAH riski yüksektir.
• Irk: Afrikalı Amerikalılar, diğer gruplara kıyasla iki kat daha yüksek PAH geliştirme riskine sahiptir.
• Kalp veya kan damarı hastalığı öyküsü: Kişisel veya ailede kalp veya kan damarı hastalığı öyküsü PAH için bir gösterge olabilir.
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Yüksek kolesterol (hiperlipidemi)